"Sorunları ortak akılla çözmeye ihtiyacımız var"
Halil Berktay: Dünyaya nasıl bakıyorsunuz? Sizce önümüzdeki 5-10-20 yılda, belli başlı odak ve bloklar neler (kimler) olacak? Güç ilişkileri nasıl değişecek? Uluslararası politika nasıl bir şekil alacak? Bu değişen dünyada Türkiye nerede durmalı? Bu dünyada “tam bağımsızlık” diye bir şey olabilir mi? Bu slogan eskimedi mi? 1923 aleminde miyiz? Yerini ne alabilir, almalı? Bencil, kah içine kapanan kah saldırganlaşan, kavgacı bir milliyetçiliğin alternatifi ne olabilir? Yurtta sulh, cihanda sulh anlayışına, bugün nasıl bir yeni içerik kazandırılabilir?
Kemal Kılıçdaroğlu: Aslında yanıtı uzun bir makaleyi (birden fazla ve her konu için) zorunlu kılıyor. Kısaca ifade etmek gerekirse, dünya dengelerinin değiştiğini üretim üssünün Çin – Hindistan eksenine kaydığını görüyoruz. “Yüksek yetenek inşası” konusunda devletlerin birbiriyle yarıştığı bir süreçteyiz. Bu konuda ABD oldukça başarılı. Türkiye Batı uygarlığının bir parçası olarak demokrasisini geliştirmeli ve Akdeniz’in en önemli üretim üssü olmayı hedeflemelidir. Süveyş, Cebelitarık ve boğazların avantajı dikkate alınarak… Bilim insanları iklim değişikliği ile Fırat ve Dicle nehirlerinin önümüzdeki 25-30 yıl içinde vasıflarını kaybedeceği; Mezopotamya’nın bütünüyle verimli alan olmaktan çıkacağını söylüyor. Örneğin İngiltere dahi küresel ısınmayla birlikte yaşanılır bir ada olmaktan çıkacağının korkusunu yaşıyor, bunu önlemenin yollarını tartışıyor. Afrika, Ortadoğu ve Asya’nın gün geçtikçe artan sorunları, örneğin göç konusunda mutlaka insancıl, insan haklarına uygun ivedi adımlar atmayı zorunlu kılıyor. Bunu da uluslararası bir yaklaşımla yapmalıyız. Öte yandan pandemi süreci de gösterdi ki sınırlarınızı korumanız sizi güvenli bir ülke yapmaya yetmiyor. Bir virüs, tüm sınır önlemlerini aşıp sizi çaresiz bırakabiliyor. Dolayısıyla, ülkelerin bağımsızlığını, egemenlik haklarını göz ardı etmeksizin, uluslararası bir dayanışmaya, dünyanın hepimizin yaşamını etkileyen sorunlarını birlikte, ortak akılla çözmeye ihtiyacımız var. Dünyayı ivedilikle sakinleştirmeliyiz. Bunun yolu, demokrasiye, insan hak ve özgürlüklerine, adalete, doğa haklarına, kadın haklarına vb. haklara saygılı yönetimlerin işbirliğinden, dayanışmasından geçiyor.
