SİBER ZORBALIK
Siber zorbalık, içinde bulunduğumuz teknoloji çağının getirdiği ve yaygınlaştırdığı bir kavram olarak kişiler üzerinde bıraktığı tahribat nedeniyle ancak gerekli cezai yaptırımların uygulanması yoluyla azaltılabilir hale gelecektir. Bu açıdan siber zorbalık filli TCK kapsamında hangi suçun unsurlarını ihtiva etmekte ise bu çerçevede hukuki değerlendirme yapılmalı ve mağdurun göz önünde bulundurulmak suretiyle sağlıklı bir ceza muhakemesi süreci yürütülmelidir.
Siber zorbalığı gerçek zorbalıktan ayıran özelliklerden biri cinselliğin daha yaygın ve kolay olarak kullanılabilmesidir. Öyle ki, gerçek zorbalığa maruz kalan bireyin zorbalığın gerçekleştiği ortamdan uzaklaştığında zorbalık etkisinin hafiflemesine rağmen siber zorbalığa maruz kalan mağdur siber dünyada zorbalığın gerçekleştiği ortamdan uzaklaşabilme imkânına sahip değildir.
Son yıllarda teknolojinin ve buna bağlı olarak sosyal medya platformlarının büyük gelişim göstermesini ve bireylerin siber dünyada daha çok birbirleriyle temasta bulunmalarını göz önüne alarak siber zorbalığın gerçekleştiği en yaygın ortamları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Facebook, Instagram, Snapchat ve Twitter gibi Sosyal Medya platformları,
- Cihazlar aracılığıyla gönderilen Metin Mesajı olarak da bilinen SMS (Kısa Mesaj Servisi)
- Anlık İleti (cihazlar, e-posta sağlayıcı hizmetleri, uygulamalar ve sosyal medya mesajlaşma özellikleri aracılığıyla)
- E-posta
Daha çok çocuk yaşlarda olan bireylerin mağdur olarak karşımıza çıktığı siber zorbalık fiillerinde çocukların nasıl siber zorbalığa maruz kaldıklarını anlamak önemlidir. Bu sayede kolayca tanımlama yapılabilir ve karşı eyleme geçilebilir.
En yaygın siber zorbalık teknikleri şunlardır:
- Çevrimiçi, incitici veya utanç verici olan biriyle ilgili yorumları veya söylentileri yayınlamak.
- Birisini incitmek ya da intihara sürüklemek; bu yönde ısrarlı tehdit ve telkinlerde bulunmak.
- İncitici bir resim veya video göndermek.
- Bir başkasıyla ilgili kişisel bilgi istemek veya feyk bilgi göndermek için başka biri gibi davranmak.
- Herhangi bir ırk, din, etnik unsur veya diğer kişisel özellikler hakkında çevrimiçi veya nefret dolu söylemler, yorumlar veya içerik yayınlamak.
- Birisi hakkında incitici bir web sayfası oluşturmak.
- Kişisel bilgilere erişme anlamına gelen Doxxing, intikam almak, kişilerin adreslerini, sosyal güvenliğini, kredi kartlarını ve telefon numaralarını içeren kişisel bilgilerini kamuya açarak kişilerin gizliliğini tehdit etmek ve yok etmek için kullanılan bir çevrimiçi taciz biçimidir.
Elektronik Zorbalık Suçları
Elektronik zorbalık; teknik bilgi ve altyapı kullanılarak web sitelerine yetkisiz erişimde bulunulması, çevrimiçi ortamda bulunan çeşitli sosyal mecralarda kullanıcıların şifre bilgilerinin ele geçirilmesi, sosyal medya hesaplarının çalınması, spam ve virüs içeren e-maillerin kullanıcılara gönderilmesi gibi çoğunlukla bu faaliyetleri bir araç olarak kullanarak başkaca bilgiler elde edinmeye ve yasa dışı amaçlara ulaşmaya yönelik fiillerdir.
- Elektronik zorbalık olarak nitelendirilebilecek fiillerin tamamı; 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu (“TCK”)’nun “Bilişim Alanında Suçlar” başlıklı 10. (onuncu) bölümünde yer alan;Bilişim Sistemine Girme (Madde 243)
- Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme (Madde 244)
- Yasak Cihaz veya Programlar (Madde 245/A)
hükümleri kapsamında suç teşkil etmektedir.
Elektronik İletişim Zorbalığı Suçları
Elektronik iletişim zorbalığı esasında doğrudan bireyin psikolojisini hedef almaktadır. Bir başka deyişle hedef bireyi aşağılamak, küçük düşürmek, alay etmek, hakkında yalan bilgi yaymak gibi bireyi zor durumda bırakabilecek eylemlerde bulunmaktadır. Bu gibi faaliyetler bireyin psikolojik faktörlerine yapılan saldırılardan ibarettir. Öyle ki bilişim teknolojileri kullanılarak yapılan bu siber zorbalık türü; kişileri sürekli rahatsız etme, alay etme, isim takma, dedikodu yayma, kişinin rızası olmadan kişisel bilgi veya görüntülerini yayma ve hakaret etme eylemlerini içeren elektronik iletişim zorbalığıdır.
Bu fiiller, niteliklerine göre TCK’nın aşağıda belirtilen suç tanımları uyarınca bir veya birden fazla suç kapsamında değerlendirilerek cezalandırılabilecektir. Elektronik iletişim zorbalığını konu alan siber zorbalık faaliyetlerinde 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun çeşitli hükümleri uygulama alanı bulmaktadır. Bunlardan bazılarını şu şekilde saymak mümkün olmaktadır:
- Çocukların cinsel istismarı (Madde 103),
- Kasten öldürme (Madde 81),Sanal şiddet uygulanarak ölüme sürükleme bu hüküm kapsamında değerlendirilmelidir.
- İntihara yönlendirme (Madde 84),
- Tehdit (Madde 106),
- Kişilerin huzur ve sükûnunu bozma (Madde 123),
- Hakaret veya sövme (Madde 125),
- Haberleşmenin gizliliğini ihlal (Madde 132),
- Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (Madde 133),
- Özel hayatın gizliliğinin ihlali (Madde 134),
- Kişisel verilerin kaydedilmesi (Madde 135)
Bu hükümler, gerçekleşen siber zorbalık tipinin özel olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi sonucunda uygulama alanı bulabilmektedir. Ancak, yine de siber zorbalığa ilişkin özel olarak oluşturulan bir mevzuat yoksunluğu bulunmaktadır.
Yasal hükümlerin uygulanabilmesi için failin tespiti gerekli ve önemlidir. Siber zorbalığın gerçek zorbalıktan ayrılan en önemli özelliği olan ve failin kimliğinin tespitini zorlaştıran anonimlik bu hususta büyük engel oluşturmaktadır. Bu nedenle suç oluşturan siber zorbalık fiilleri neticesinde başlatılan ceza soruşturmaları genellikle sonuçsuz kalmaktadır.
[Kaynak: İnternet portalları]
